kỹ năng ứng dụng công nghệ thông tin trong giảng dạy!

KỸ NĂNG ỨNG
DỤNG CNTT TRONG GIẢNG DẠY


Sự bùng nổ của Công nghệ thông tin
(CNTT) nói riêng và Khoa học công nghệ nói chung đang tác động mạnh mẽ vào sự
phát triển của tất cả các ngành trong đời sống xã hội. Trong bối cảnh đó, để
ngành giáo dục phổ thông đáp ứng được
đòi hỏi cấp thiết của công cuộc công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước chúng ta
cần cải cách phương pháp dạy học theo hướng vận dụng CNTT và các trang thiết bị
dạy học hiện đại phát huy mạnh mẽ tư duy sáng tạo, kỹ năng thực hành để nâng cao
chất lượng dạy học. Bộ giáo dục và Đào tạo cũng đã có những chủ trương rất cụ
thể trong toàn ngành về việc ứng dụng CNTT trong công tác dạy và học. Đặc biệt
năm học 2008 – 2009 sẽ được phát động là “Năm học công nghệ thông tin” trong
toàn ngành giáo dục.


Việc
“Bồi dưỡng khả năng ứng dụng CNTT trong dạy học ” là một việc làm thiết
thực triển khai những định hướng của bộ Giáo dục và Đào tạo về CNTT.


Nhận xét chung về ứng dụng CNTT trong dạy học còn một số tồn tại:


+
Bài giảng còn nặng về "kênh chữ", chưa khai thác được "kênh
hình" nên chưa khai thác được tính ưu việt của công nghệ trong dạy học.
Một số bài giảng còn trình bày thông tin trên máy tính thay bảng viết, học sinh
khó nắm được bố cục bài giảng.


+ Một số tính năng của PowerPoint có thể được sử dụng có
hiệu quả trong thiết kế bài giảng nhưng
chưa được giáo viên khai thác hiệu quả, ví dụ như sử dụng các công cụ để vẽ
hình, sử dụng các hiệu ứng cho các đối tượng, kỹ thuật chèn các ảnh video,
flash... nên bài giảng có sử dụng CNTT nhưng chưa sử dụng như một công cụ hữu
hiệu điều khiển tiến trình bài giảng.


+ Kỹ năng khai thác thông tin trên Internet của giáo viên
chưa được tốt nên các tư liệu đưa vào bài giảng điện tử chưa được phong phú.


+ Việc ứng dụng CNTT vào dạy học mới dừng ở các bài giảng trình diễn trên lớp,
chưa hỗ trợ học sinh tự học, tự đánh giá kết quả học tập, cũng như giúp học
sinh tìm kiếm những kiến thức mới.


Tuy vậy, hiện nay việc triển khai ứng dụng CNTT trong dạy
học bên cạnh sự hoàn thiện về cơ sở vật chất, một trong những thuận lợi là mỗi trường
đều có đội ngũ cốt cán trong
ứng dụng CNTT vào công tác giảng dạy.


A. Một số kỹ năng ứng
dụng CNTT trong dạy học.


1- Sử dụng PowwerPoint thiết kế bài giảng.


PowerPoint là một
phương tiện trình diễn sinh động bài
giảng thông qua màu sắc của văn bản, sự phong phú của hình ảnh, các dạng đồ thị
và những đoạn âm thanh, video minh hoạ ...



Bài
giảng sử dụng PowerPoint trình diễn là công cụ hữu hiệu để đặt vấn đề cho bài
giảng, phân tích những hiện tượng diễn
tả bằng lời, đưa ra những câu hỏi tình huống cho bài giảng, những câu hỏi có
kèm hình ảnh hay đồ thị giúp học sinh dễ nắm bắt vấn đề, đưa thêm những thông
tin mà giáo viên cần truyền đạt để củng cố kiến thức cho học sinh, tổ chức các
hình thức học tập mới...


Để thiết kế một số Slide hỗ trợ cho bài giảng, người giáo
viên cần có một số kỹ năng sau:


·
Lập kế hoạch xây dựng
giáo án điện tử. Thiết kế giáo án điện tử, nội dung bài cần theo tiến trình của bài
giảng, và đặc biệt chú ý tới phương pháp dạy học bộ môn. Trong chương
trình THCS, hình thành kiến thức mới cho
học sinh được phân loại tuỳ theo loại nội dung bài giảng: hình thành khái niệm,
áp dụng phương pháp mô hình, phưong pháp thực nghiệm... Xây dựng một bài giảng
điện tử cần thực hiện theo trình tự các bước của phương pháp giảng dạy bộ môn.


·
Kỹ năng cơ bản về kỹ
thuật PowerPoint Đó là các thao tác chèn, copy, xoá, sắp xếp, liên kết, đặt
các hiệu ứng đơn giản ...trên các đối tượng do người thiết kế lựa chọn.


·
Kỹ năng sử dụng các
công cụ vẽ. Trong nhiều bài giảng, giáo viên cần đưa những hình ảnh minh họa cho
bài giảng như mô tả dụng cụ thí nghiệm, mô tả hoạt động của một thiết bị, mô tả
một quá trình vật lý, hoá học... cần có kỹ năng sử dụng các công cụ vẽ trong
PowerPoint. Đó là các thao tác chọn kiểu vẽ, nét vẽ, màu vẽ, màu tô, kỹ thuật nhóm
các đối tượng, sắp xếp, ... sao cho hình ảnh trực quan và hình thức đẹp.


·
Kỹ năng khai thác các
hiệu ứng điều khiển để mô tả.


Trong đó, hai kỹ năng sau rất cần thiết cho thiết kế bài
giảng .


·
Thực hành các bài tập theo các mức độ từ dễ đến khó. Mỗi
bài tập chỉ rèn luyện một số kỹ năng cơ
bản.


·
Phân loại các bài tập tương ứng với các hiệu ứng cơ bản.


·
Sắp xếp các bài tập tổng hợp từ đơn giản đến phức tạp.


·
Kết hợp rèn kỹ năng vẽ với sử dụng các hiệu ứng.


·
Gắn nội dung học tập với chương trình THCS.


2- Khai thác
thông tin trên Interrnet


Hiện nay, nguồn tư liệu trên Interrnet
ngày càng phong phú. Theo chủ trương của Bộ giáo dục và đào tạo, nguồn học liệu
mở sẽ phát triển trong thời gian tới. Do đó, hình thành được kĩ năng khai thác
thông tin trên Internet sử dụng các trang tìm kiếm phục vụ cho việc giảng dạy
là nhiệm vụ cấp bách với mỗi giáo viên. Những hiểu biết cần thiết của người
giáo viên:


·
Biết
cách khai thác thông tin từ một số website cho bộ môn của Việt Nam,
của nước ngoài. Biết cách khai thác thông tin dưới dạng text, hình ảnh, ảnh
flash, video, các file .ppt, .swf... phục vụ cho giảng dạy thông qua các
website tìm kiếm.


·
Biết
cách sử dụng email để gửi đính kèm tư liệu tìm được đến các bạn đồng nghiệp.


Những kỹ
năng cần thiết:


·
Tìm kiếm thông tin trên các website: google.com, msn.com,
yahoo.com bằng các lựa chọn kiểu và từ khoá thích hợp.


·
Nắm được nội dung chính các website cần thiết đối với người
giáo viên: [You must be registered and logged in to see this link.] thuvienvatly.com, thuvienhoahoc.com,
ephysic.com, vatlysupham.com, vatlytuoitre.com, ts.edu.net.vn...


·
Tìm kiếm và lưu trữ hình ảnh, ảnh flash, đoạn video, bài
soạn trên PowwerPoint, đề kiểm tra, tư liệu khác...


·
Có kỹ năng download và sử dụng các phần mềm


Để hình
thành các kỹ năng đó, Các bài tập về kỹ
năng khai thác thông tin trên Interrnet được đưa dưới dạng.


·
Tìm kiếm và lưu trữ hình ảnh


·
Kết hợp mở từ điển Vietdic để tra cứu.


·
Tìm kiếm theo định dạng: file PowerPoint, file flash


·
Download đề kiểm tra.


·
Download phần mềm và sử dụng phần mềm.


·
Sử dụng phần mềm FlashCatcher Download ảnh flash từ các
website


·
Trao đổi thông tin qua hộp thư điện tử.


3. Sử dụng các phần mềm dạy học.


Hiện
nay, cùng với sự phát triển ứng dụng của CNTT, những sản phẩm phần mềm phục vụ
cho quá trình dạy và học đã xuất hiện khá phong phú. Mỗi sản phẩm đều có một
đặc trưng riêng, phục vụ cho mục tiêu xác định, và cũng không có một sản phẩm
nào vạn năng thay thế được các sản phẩm khác. Mỗi giáo viên có thể tham khảo
các phần mềm và lựa chọn phần mềm nào có thể dùng đưa vào bài giảng trên lớp,
phần mềm nào dùng hướng dẫn học sinh tự học để củng cố kiến thức. Một số phần
mềm dạy học thường dùng cho khối THCS có
thể download miễn phí trên mạng. Nhiều phần mềm khác có thể tìm kiếm địa chỉ
trên các website của mạng giáo dục.


4- Thiết kế bài giảng hướng dẫn học sinh tự học bằng
phần mềm eXe.


Khác
với các bài giảng trên PowerPoint phục vụ giáo viên trình diễn bài giảng trên
lớp, bài giảng điện tử giúp học sinh tự học được xây dựng dưới dạng website. Về
nội dung, có thể là bài ôn tập dưới các dạng câu hỏi điền khuyết, lựa chọn, tự
luận...có kèm sự đánh giá và chỉ dẫn của
giáo viên; hoặc là bài tổng kết ôn tập các nội dung lý thuyết của chương, được
cung cấp nhiều thông tin dưới dạng hình ảnh, video, hay liên kết tới các
website khác.


Trên cơ sở
định hướng đó, chúng tôi đã lựa chọn phần mềm eXe để tập huấn giúp giáo viên
thiết kế nội dung học tập môn Vật lý. Đây là một phần mềm miễn phí, tạo được
tương tác giữa người dạy và người học, kỹ thuật thiết kế đơn giản, giúp giáo
viên không chuyên về CNTT cũng có thể tạo được các bài giảng theo ý muốn.


Với
sự phát triển nhanh chóng của CNTT và truyền thông hiện nay, mô hình này khi
phát triển sẽ phát huy tính tích cực trong học tập của học sinh và làm thay đổi
hình thức dạy của thày và học của trò.


Thiết kế bài giảng
trực tuyến hướng dẫn học sinh tự học là một hướng đi trong đổi mới phương pháp
dạy học. Trong thiết kế đòi hỏi khả năng nghiệp vụ sư phạm và vốn hiểu biết của
người giáo viên. Những kỹ năng cần thiết để xây dựng được bài giảng có chất
lượng:


·
Kỹ
năng phân tích và tổng hợp kiến thức để xây dựng một cấu trúc nội dung học tập.


·
Kỹ
năng sử dụng các iDevice của eXe để chèn văn bản, công thức toán học, hình ảnh,
âm thanh, video, ... hay liên kết sang các file hay các website khác.


·
Kỹ
năng đưa các dạng câu hỏi vào bài giảng và đưa được những chỉ dẫn cần thiết để
học sinh có thể tự lực nắm kiến thức trong quá trình tự học, tạo sự tương tác
với người học


Trong các đợt tập huấn, để hướng
dẫn giáo viên sử dụng được phần mềm này thường
theo các bước:


·Lựa chọn nội
dung và xây dựng cấu trúc bài giảng theo cấu trúc cây thư mục.


·Hướng dẫn sử
dụng các iDevice về các loại câu hỏi: Câu hỏi trắc nghiệm một lựa chọn, nhiều
lựa chọn, loại điền khuyết, loại trả lời đúng-sai, loại tự luận.


· Hướng dẫn chèn văn bản, các loại hình ảnh, ảnh flash, đoạn video, công
thức toán học...


·
Liên
kết nội dung với các file và các website khác.


·
Xuất
bản nội dung học tập dưới dạng website.


5.
Ứng dụng một số phần mềm khác thiết kế nội dung học tập .


Một số phần mềm thiết kế bài giảng
đòi hỏi tính chuyên nghiệp hơn. Ví dụ, khi cần chỉnh sửa một đoạn phim download
từ trên mạng, có thể sử dụng phần mềm Movie Maker. Phần mềm này cho phép cắt,
ghép các đoạn phim, chèn thêm văn bản, âm thanh hay đưa thêm những hiệu ứng
hiển thị. Phần mềm Gif Animation cho phép tạo một clip ảnh đặt ở chế độ hiển thị khác nhau chỉ trong một
file. Phần mềm Saveflash, flashcacher hỗ trợ download ảnh flash, SwichPoint hỗ
trợ chèn ảnh flash trong PowerPoint. Ghép nối thí nghiệm với máy tính có thể dùng
phần mềm Visual basic hoặc Delphi...


6.
Xây dựng thư viện điện tử ở trường THCS.


Đối với giáo viên THCS, tạo một thư viện điện
tử để lưu trữ các thông tin phục vụ trong công tác giảng dạy có một ý nghĩa
thiết thực. Việc ứng dụng những thành tựu của CNTT để lập thư viện lưu trữ các
thông tin, tư liệu ảnh, video, một số đoạn bài soạn mẫu phục vụ cho việc soạn,
giảng bằng giáo án điện tử, các đề kiểm tra dùng kiểm tra đánh giá kết quả học
tập của học sinh, các nội dung phục vụ ngoại khoá ...sẽ nâng cao hiệu quả của
quá trình dạy học. Để phát huy hiệu quả của thư viện bài giảng trình chiếu riêng của mỗi trường, đòi hỏi có sự cập nhật
thường xuyên và có sự trao đổi giữa các giáo viên.


Ứng dụng CNTT trong dạy học không còn là
chuyện xa vời nhưng cũng chưa phải là chuyện dễ như trở bàn tay. Xã hội cần
quan tâm đúng mức, cần ủng hộ việc ứng dụng CNTT vào dạy học từ mọi góc độ khác
nhau. Khi đó, chúng ta mới có một xã hội phát triển thật sự vì nó có hệ thống
giáo dục phát triển.


Mỗi người làm công tác giáo dục cũng cần nhận
thức rõ rằng việc ứng dụng CNTT trong dạy học là đem lại một tương lai tương
sáng cho chính sự nghiệp của mình. Nếu mọi người đồng tâm hiệp lực chia sẽ khó
khăn chung và mỗi cá nhân tự cố gắng vượt qua khó khăn của chính mình thì chúng
ta có quyền tin rằng tương lai tươi sáng với CNTT sẽ là của chúng ta./.